Auguszta, Bertold2024. március 29., péntek
Tudomány

Egy halban dobogott a legősibb ismert szív

National Geographic Magyarország

Egy 380 millió éve élt páncélos őshal testében dobogott egykor a ma ismert legősibb megkövült szív.

A világ legősibb szív-kövülete
Forrás: Flinders University

Az ausztrál Flinders Egyetem számolt be arról a halszívről, amelyre egy Nyugat-Ausztrália államában előkerült kövületben bukkantak rá. A nyugat-ausztráliai Kimberley-régió kövületekben rendkívül gazdag Gogo-kőzetformációjából előkerült halakat a lelőhely neve alapján gogo-hal néven emlegetik, és a páncélos őshalak közé tartozott. A késői devon időszakban, kb. 380 millió éve élt állat a korabeli zátonyok lakója volt, és mintegy fél méternyire is megnőtt, erőteljes állkapcsa, nagy szemei, borotvaéles fogai voltak, s állkapcsa felépítésének köszönhetően nála nem sokkal kisebb állatokat is képes volt elfogyasztani, kora félelmetes ragadozója lehetett. Számos anatómiai újítása hasonlóvá tette a mai cápákhoz e halakat.

A Science folyóiratban közzé tett felfedezés annak köszönhető most, hogy a hal egy igen jó állapotban fennmaradt példányának 3 dimenziós formáját megőrző szívét azonosították egy kövületben, s mellette az állat gyomrát, beleit és máját is, azaz olyan lágyrészeket, amelyek csak egészen különleges körülmények közepette maradnak ránk kövületként. A kutatók rendkívül részletgazdag képet kaphattak a belső szervekről a neutron-mikrotomográfia és szinkrotronos vizsgálatok révén. Az állat szíve S alakú volt, két kamrából állt, s a kisebbik kamra helyezkedett el felül. A kutatók szerint a korai gerincesekben ezek a tulajdonságok igencsak fejlettnek számítottak.

„Az evolúciót gyakran aprócska lépések sorozataként képzeljük el, ám ezek az ősi kövületek arról árulkodnak, hogy időnként nagyobb ugrás volt az állkapocs nélküli és az állkapcsos halak közt. Ezeknek a halaknak szó szerint a torkukban dobogott a szívük, közvetlenül a kopoltyúik alatt – pont ahogy a mai cápáké” – magyarázta Kate Trinajstic professzor, a Curtin Egyetem szakembere, a kutatás vezetője. A leletek különleges bepillantást nyújtanak a fej és a nyak evolúciójába abból az időszakból, amikor az állkapocs kialakult – vagyis a saját testünk szempontjából is igen fontos pillanatról tanúskodnak.

A gogo-hal megkövült gyomra
Forrás: Flinders University

„Először láthattuk együtt e primitív állkapcsos hal összes szervét, és különösen meglepő volt, hogy nagyon sokban hasonlítottak hozzánk” – mondta Trinajstic professzor. „Voltak azonban igen fontos különbségek is. A hal mája nagy méretű volt, és, ahogy a mai cápák esetében is, ez az állat lebegését elősegítő tulajdonság volt.” A kutató hozzátette, néhány ma élő csontos hal esetében az úszóhólyagból fejlődött ki a tüdő, ám a most vizsgált páncélos őshalkövületekben egyáltalán nem találták nyomát sem a tüdőnek, ez pedig arra utal, hogy e szerv később, a többi evolúciós újítástól függetlenül alakult ki.

John Long, a Flinders Egyetem professzora, akinek a nevéhez a most vizsgált kövületek nagy részének felfedezése is fűződik, elmondta, hogy igen fontosak e leletek az emberhez vezető evolúciós út megismerésében. A szakember 38 éve vizsgálja a Gogo-formáció rendkívül gazdag kövületeit, ám e rengeteg tapasztalata ellenére is azt mondta: „A lágyrészek felfedezése ezekben a halakban egy paleontológus álmát jelentik.”

A Gogo-formációban eddig feltárt elképesztő ősmaradványok különlegességét az jelenti, hogy a lágyrészek igen jó állapotban, 3 dimenziós formában maradtak fenn – a legtöbb esetben, ha marad is valami nyomuk e szerveknek, az kilapítottan marad ránk. Találtak már itt korábban megkövült izmokat, embriót is. Mindezeket a felfedezéseket azok a modern vizsgálati technikák teszik lehetővé, amelyeket néhány évtizede még nem ismertünk. Emellett e kövületek kritikus evolúciós időszakot is képviselnek az állkapocs kialakulásának idejéből. Long professzor úgy véli, érdemes volna a rendkívüli lelőhelyet mindezek miatt a Világörökség listájára előterjeszteni.

Ez volt a legnagyobb folyamidelfin

Ez volt a legnagyobb folyamidelfin

A ma élő dél-ázsiai folyami delfinek rokona volt az az állat, amely Amazónia perui részén élt 16 millió évvel ezelőtt, és akár 3,5 méteresre is nőhetett.

Környezetbarát felújítás

Környezetbarát felújítás

Az építészetben nemcsak az új épületeknél, hanem már a régiek felújításánál is eljárhatunk klímabarát,környezetbarát módon.

Élő tank a triászból

Élő tank a triászból

A krokodilok egy eddig ismeretlen, 215 millió éve élt ősi rokonát azonosították texasi kutatók.

Soha többé hólapát?

Soha többé hólapát?

Egy új fejlesztésnek köszönhetően az önmelegítő betonon nem fog megtapadni a hó vagy a jég, így talán majd elfelejthetjük a hólapátot vagy az útszórást - legalábbis bizonyos körülmények között.

A klímaváltozás tovább növeli az élelmiszerárakat

A klímaváltozás tovább növeli az élelmiszerárakat

A sokak számára már most is igen magas élelmiszerárak a klímaváltozás hatására még magasabbra szöknek majd.

National Geographic 2024. márciusi címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

18 780 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket