Zsuzsanna, Eliza, Konrád2025. február 19., szerda
Tudomány

Milyen vad növényeket használtak elődeink?

National Geographic Magyarország

Egy örmény barlang üledékéből kivont DNS alapján vizsgálták meg, hogy a kőkori ember miféle vadon élő növényeket hasznosított.

Vadvirágos táj a lelőhely közelében, számtalan gyógynövénnyel.
Forrás: ROCEEH/Alexander Gonschior

A Journal of Human Evolution szakfolyóiratban tette közzé a kutatási eredményeit az az örmény–német–norvég kutatócsoport, amelynek munkáját a Tübingeni Egyetem ismertette. Az örmény Aghitu-3 nevű barlangot 40-24 ezer évvel ezelőtti időszakban, az őskőkor végén használták menedékként elődeink, a kutatócsoport az ebben az időszakban képződött üledékekből vont ki DNS-t.

„A barlangban kőeszközök, állati maradványok, csontok, különböző tárgyak, kagylóból készült gyöngyök, a tábortüzek után maradt faszén már előkerültek” – mondta Dr. Andrew Kandel, a feltárások tudományos vezetője. „Habár nyilvánvalóan tudjuk, hogy a növények alapvető fontosságúak voltak az elődeink számára például élelemként, azonban a növényi részek, mint a termések, magok, levelek hamar lebomlanak, s ritkán őrződnek meg, így igen nehéz vizsgálni is őket.”

A barlang elhelyezkedése és környezete
Forrás: Journal of Human Evolution

A DNS-vizsgálatok alapján először is kiderült, hogy sokkal több növényi DNS maradt az üledékben azokból az időszakokból, amikor az ember is sűrűn megfordult itt, szemben a gyér emberi jelenlét időszakaival. „Ennek okán a növények jó részét az emberi tevékenységhez kötjük. Az ember a mindennapok során gyűjtött növényeket, majd a felhasználást követően a barlangban hagyta azok maradványait és ezzel a DNS-eit is, a mi legnagyobb örömünkre. A DNS elemzésével, s a korábban már azonosított pollenszemcsék adatainak összehasonlításával teljesebb képet kapunk az ember számára hozzáférhető növényekről, s arról, hogy miként is használták ezeket” – magyarázta a kutatás egyik szerzője, Dr. Angela Bruch.

Feltárások a barlangnál.
Forrás: Soseh Aghaian, NAS

A kutatók 43 növényt azonosítottak, amelyek öt kivételével alkalmasak emberi felhasználásra: egyes növények gyógyhatásúak, mások élelmet adtak, fűszerként-ízesítőként használhatóak, vagy épp szúnyogriasztó hatásúak. Olyanokat is találtak, amelyek rostot, illetve színezéket biztosítottak, a kutatók szerint varrócérna és zsineg készülhetett, s a kagylógyöngyöket ezekre fűzhették fel. Mivel korábban állati csontokból készült tűket is felfedeztek a barlangban, ezért ezt igen fontos, hiánypótló felfedezésnek tartják a kutatók. „Ma már tudjuk, hogy őseink varrtak e barlangban, és azt is, hogyan” – tette hozzá Kandel.

Olyan növények nyomait azonosították például, mint a dió, a mogyoró, a kender, a fehér fagyöngy, francia sóska, papsajtmályva, vadkáposzta, mustár, csülleng, sugártalan székfű, üröm, orvosi kálmos, répa, gyöngyköles.

Mivel a módszer igen eredményesnek bizonyult, a kutatók más lelőhelyek esetében is szeretnék majd a jövőben alkalmazni.

Hozzászólások

11 ezer éve összefonódott a sorsunk a birkákéval

11 ezer éve összefonódott a sorsunk a birkákéval

Az állatok háziasítása során ugyan a kutya volt az első, ám rögtön utána a juhok következtek, ezek az állatok meleg öltözettel, tejjel és hússal is ellátták az embert, de úgy tűnik, még a kultúránkat is befolyásolták.

A műtrágyázott legelőkön fele annyi a beporzó

A műtrágyázott legelőkön fele annyi a beporzó

A világ lakható területeinek közel negyede mezőgazdasági célú legelő, amelyek jelentős részét műtrágyázzák.

76 millió éves harapásnyomot találtak

76 millió éves harapásnyomot találtak

Nagyon ritkák az olyan ősmaradványok, amelyekből az egyes állatok közti kapcsolatokra, konfliktusokra derülhet fény.

Alig evett húst az Australopithecus Dél-Afrikában

Alig evett húst az Australopithecus Dél-Afrikában

Több mint 3 millió éve élt elődeink fogzománca megörökítette az egykori étrendet, amelyben nem sok hely jutott húsnak.

Kiderült, miként lett az embernek hosszú haja

Kiderült, miként lett az embernek hosszú haja

Az ember evolúciója során a testét borító szőrzet legnagyobb részt visszafejlődött, a fején azonban ezzel ellentétes folyamat zajlott: hajunk egyre hosszabbá vált.

National Geographic 2025. januári címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

22 200 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlapNational Geographic 2024. áprilisi címlapNational Geographic 2024. májusi címlapNational Geographic 2024. júniusi címlapNational Geographic 2024. júliusi címlapNational Geographic 2024. augusztusi címlapNational Geographic 2024. szeptemberi címlapNational Geographic 2024. októberi címlapNational Geographic 2024. novemberi címlapNational Geographic 2024. decemberi címlapNational Geographic 2025. januári címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket