Auguszta, Bertold2024. március 29., péntek
Tudomány

Drámaian nő a fényszennyezés

National Geographic Magyarország

A fényszennyezés nem úri huncutság: mind az élővilágra, mind az emberi egészségre igen súlyos hatása van, most a 2011-2022 közti változást mérte fel egy kutatócsoport, és megdöbbentő eredményeket kaptak.

Fényszennyezés küzdelme a csillagos éggel.
Forrás: Wikimedia Commons

Nem könnyű feladat a fényszennyezés helyzetének, változásának vizsgálata, mivel változnak a megvilágítási technikáink, más hullámhosszakon világítunk, s ezeket nem nagyon lehet jól összevetni. Egy német–amerikai kutatócsoport más módszert keresett: a szabad szemmel látható csillagok szisztematikus megfigyelése révén határozták meg, milyen a helyzet.

Egy éveken át tartó globális felmérés során, a Globe at Night résztvevőinek egyszerű dolguk volt: például az Orion csillagképet és környezetét mutató térképeket kaptak, amelyet 8 változatban láthattak, attól függően, hogy hány csillag látható az adott égrészen. A résztvevők azonos időszakban, holdfénytől mentes égbolton vizsgálódtak, és egyszerűen meg kellett állapítaniuk, hogy az ő lakhelyükön a 8 változat közül melyikre hasonlít legjobban az égbolt. (A felmérés-sorozatban hazánk is részt vesz.) A kapott eredmény alapján kiszámítható, milyen fényes vagy milyen halvány csillagok láthatóak az adott földrajzi helyen, a környezeti fényszennyezéssel együtt, így pedig az, hogy mennyire erősen nyomja el a fényszennyezés az égbolt látványát.

Az égbolt fényszennyezését vizsgáló globális felmérés egyik égrésze az Orion környéke.
Forrás: Önök küldték / Makár Dávid

Habár a kapott adatok legnagyobb része a sűrűn lakott területekről és a fejlettebb régiókból érkezett, ez csupán annyit jelent, hogy a szegényebb országokban látható változás rejtett marad még.

A szabad szemmel látható csillagok számának változása alapján a 2011-2022 közti időszakban évente 9,6 százalékkal vált világosabbá, fényszennyezettebbé az égbolt. Számszerűsítve: ahol korábban 250 csillag látszott szabad szemmel, ott már csak 100 csillag maradt, ha egy gyerek születésétől felnőtté válásáig eltelő 18 évre vetítjük, akkor ez azt jelenti, hogy negyedére fog csökkenni a látható csillagok száma ezen időszak alatt.

A műholdas mérések ennél kisebb romlást mutattak, de azért, mert a műholdról nem láthatóak a felszíni fények egyes összetevői, amelyeket az emberek a felszínen viszont nagyon is jól látnak. Ezek azok a fények, amelyek nem közvetlenül az égre irányulnak, „csak” a horizont felé, ilyenek például a reklámfények vagy az úgynevezett díszkivilágítások.

Fényszennyezés térkép, amelyen megnézhetjük, lakhelyünk milyen helyzetben van az égbolt megfigyelhetősége szempontjából.

A csillagok láthatóságának gyengülését a szakemberek részben a LED-es, hideg fehér fényű világítás terjedéséhez kötik, ez ugyanis a kékes irányba eltolódó színe miatt sokkal inkább szóródik a légkörben, sokkal nagyobb ragyogást okozva. Számos kísérlet bizonyította már, hogy a borostyánsárga fényű LED világítással nemcsak ezt a ragyogást lehetne jelentősen csökkenteni, de az élővilágra gyakorolt negatív hatást is. Sajnos eddig ilyen világítást hazánkban csak a zselici és a bükki csillagparkok környezetében építettek ki, másutt továbbra is a a kékesfehér, vakító fényű lámpákra váltanak, és nem veszik figyelembe a megvilágítás kívánatos irányát sem (magyarul: nem a felszínt, hanem az eget éri a fény).

Azt is érdemes hangsúlyozni, hogy számos felmérés igazolta már: a „tönkrevilágított” helyszíneken egyáltalán nem kevesebb a bűnözés, mint a sötétebbeken, és persze jelenkorunk energiaválságában a felesleges díszkivilágítást egyébként is indokolt lenne kikapcsolni.

Ez volt a legnagyobb folyamidelfin

Ez volt a legnagyobb folyamidelfin

A ma élő dél-ázsiai folyami delfinek rokona volt az az állat, amely Amazónia perui részén élt 16 millió évvel ezelőtt, és akár 3,5 méteresre is nőhetett.

Környezetbarát felújítás

Környezetbarát felújítás

Az építészetben nemcsak az új épületeknél, hanem már a régiek felújításánál is eljárhatunk klímabarát,környezetbarát módon.

Élő tank a triászból

Élő tank a triászból

A krokodilok egy eddig ismeretlen, 215 millió éve élt ősi rokonát azonosították texasi kutatók.

Soha többé hólapát?

Soha többé hólapát?

Egy új fejlesztésnek köszönhetően az önmelegítő betonon nem fog megtapadni a hó vagy a jég, így talán majd elfelejthetjük a hólapátot vagy az útszórást - legalábbis bizonyos körülmények között.

A klímaváltozás tovább növeli az élelmiszerárakat

A klímaváltozás tovább növeli az élelmiszerárakat

A sokak számára már most is igen magas élelmiszerárak a klímaváltozás hatására még magasabbra szöknek majd.

National Geographic 2024. márciusi címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

18 780 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket