György, Fidél, Debóra2025. április 24., csütörtök
Tudomány

Miből eredhet a Merkúr pályáján keringő por?

National Geographic Magyarország

A kutatók keresik a választ arra a kérdésre, vajon mi okozhatta a Merkúrral együtt a Nap körül keringő, néhány éve felfedezett por jelenlétét.

Por a belső bolygók pályáin
Forrás: NASA

Nemrégiben a Planetary Science Journal folyóiratban jelent meg az a tanulmány, amely e porgyűrű lehetséges eredeteit tárgyalja. Azt ugyan ebből nem tudtuk meg, hogy miből keletkezett e gyűrű, ám az feltételezhető, hogy eredete eltér a Föld Nap körüli pályáján lévő porétól. A Merkúrral, illetve a Vénusszal egy pályán keringő porra néhány éve bukkantak rá, napszondák méréseivel.

Ami a Földdel a Nap körül egy pályán keringő, állatövi fényt létrehozó, a Naprendszer keringési síkjában található bolygóközi por része, az valószínűleg a Naprendszer belsejébe érve lassan elkopó üstökösökből, összeütköző kisbolygókból eredhet (bár egy újabb elmélet szerint a marsi porviharok járulhatnak hozzá e portömeghez). E portömeg a Nap gravitációja miatt fokozatosan közeledik anyacsillagunkhoz, ám közben a bolygók, mint a Föld is, egy kis pihenőre késztethetik, saját gravitációjuk révén. Ez teszi lehetővé, hogy Földünk is egy ideig a saját pályáján tud tartani egy kicsit e porból, ami aztán továbbáll és a következő bolygópályán (a Vénusznál) is tart egy kis pihenőt.

Azonban a Merkúr túl kicsike ahhoz, hogy gravitációja a pályáján tudja tartani az így érkező port, ez ellen dolgozik a napszél, a napsugárzás, és a Nap mágnessége egyaránt, így a szakemberek szerint a Merkúr pályájának porgyűrűje biztosan nem ebből a bolygóközi porból származhat. Az is biztos, hogy egy kialakuló gyűrű csillagászati értelemben csak viszonylag rövid időn keresztül maradhat fenn, és ugyanezen okok miatt szintén el lehet vetni azt az elképzelést, hogy egy üstökös, vagy a Merkúr mellett elzúgó kisbolygó táplálná e port. E külső források kizárásával a kutatócsoport magát a Merkúrt is megvizsgálta, mint lehetséges eredetet. Felmerült: mi van akkor, ha egy jelentős méretű becsapódásból ered e por, amely a bolygót elhagyva annak pályáján kötött ki?

A MESSENGER űrszonda felvételein a Merkúr felszíne. A világos színű, sugárirányú anyagkidobódásokkal körbevett kráterek a fiatalabbak.
Forrás: NASA

A kutatók számításai szerint a keletkezéstől számítva maximum 20 millió éven át maradhatna fenn egy ilyen porgyűrű a Merkúr pályáján. Két olyan, kellően nagy méretű, 40 km átmérőjű krátert tudtak azonosítani a Merkúron a NASA MESSENGER űrszondája képein, amelyek fiatalabbak 50 millió évnél, és nagyságuk alapján megmagyarázhatnának egy efféle porjelenséget. A végzett modellszámítások szerint egy-egy ilyen nagyságú kráterrel járó becsapódásból a Merkúrból kiszabaduló porszemcsék egymilliomod része jutna csak a Merkúrral közös Nap körüli pályára. A porgyűrű tömege 3-4-szer nagyobb ennél, a kutatók szerint ez azt jelzi, hogy elképzelhető ilyen esemény, csak épp nem egyetlen, hanem például több becsapódás együttes hatása. Bár ez az elképzelés tetszetős, egyelőre túl kevés és túl bizonytalan adatunk van csak a Merkúrról ahhoz, hogy eldöntsék a szakemberek, vajon tényleg egy vagy több becsapódás hozhatta-e létre a Merkúr pályáján keringő porgyűrűt.

A jelenleg is úton lévő ESA-űrszonda, a Merkúrt vizsgáló BepiColombo remélhetőleg olyan adatokkal szolgálhat majd, amelyek megerősíthetik vagy épp kizárhatják ezt az elképzelést. A kutatók azonban feltételezik, hogy efféle porgyűrűk más bolygórendszerekben is kialakulhatnak, így az exobolygók pályáján is érdemes lehet figyelni a por jeleire.

Kullancsok: a lakosság segítségét kérik a kutatók

Kullancsok: a lakosság segítségét kérik a kutatók

Már okostelefonos alkalmazás is segíti az adatgyűjtést.

Ezek a változások okozhatják a halálközeli élményt

Ezek a változások okozhatják a halálközeli élményt

Valószínűleg senkit sem hagy hidegen, hogy mi is történik a halál során, és ehhez a legkönnyebben megismerhető magyarázattal a halálközeli élmények szolgálnak.

A sós vizet is bírta minden idők egyik legnagyobb krokodilja

A sós vizet is bírta minden idők egyik legnagyobb krokodilja

Egy friss kutatás tárta fel, miként is válhatott a késő kréta időszak észak-amerikai vizeinek csúcsragadozójává a dinókra vadászó krokodilgigász, a Deinosuchus.

167 millió éves dinólábnyomokat találtak

167 millió éves dinólábnyomokat találtak

A skóciai Skye szigetének ősmaradványkincse ismét gazdagodott, ezúttal egy dinólábnyomok sokaságát tartalmazó területtel.

50 éves a biológiai fegyverkezés elleni ENSZ-egyezmény

50 éves a biológiai fegyverkezés elleni ENSZ-egyezmény

Ideje volna megújítani, kiegészíteni az egyezményt, mivel a megszületése óta igen sokat változott a világ és haladt előre a tudomány is.

National Geographic 2025. áprilisi címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

22 200 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlapNational Geographic 2024. áprilisi címlapNational Geographic 2024. májusi címlapNational Geographic 2024. júniusi címlapNational Geographic 2024. júliusi címlapNational Geographic 2024. augusztusi címlapNational Geographic 2024. szeptemberi címlapNational Geographic 2024. októberi címlapNational Geographic 2024. novemberi címlapNational Geographic 2024. decemberi címlapNational Geographic 2025. januári címlapNational Geographic 2025. februári címlapNational Geographic 2025. márciusi címlapNational Geographic 2025. áprilisi címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket