József, Bánk2024. március 19., kedd
Tudomány

Az egykori ausztrál óriás sas koalákat evett

National Geographic Magyarország

A madárfaj maradványait apránként fedezték fel, mostanra tudtak meg annyit róla, hogy nevet is kaphatott.

Összehasonlítás: szürkével a kihalt óriás sas, feketével a ma is élő ékfarkú sas
Forrás: The Conversation

A legnagyobb ma élő ausztrál ragadozó madár az ékfarkú sas, 180-250 centis szárnyfesztávolságú, azonban nála is 2,5-szer nagyobb volt az 50 ezer évvel ezelőtt kihalt óriás sas, amelynek maradványait a dél-ausztrál Mairs-barlangban találták meg. Először 1956-ban bukkantak rá az akkor még teljesen ismeretlen ragadozó csontjára, ezt a későbbi évtizedek során további csontok egészítették ki, majd végül 2021-ben egy új expedíciónak köszönhetően már olyan mennyiségű csontja állt rendelkezésre, hogy ezekből tudományos következtetéseket lehetett levonni.

Jelenleg a csontvázon szürkére színezett részeket ismerjük.
Forrás: Journal of Ornithology

 

A kihalt óriás sas a Journal of Ornithology szakfolyóiratban publikált adatokban már nevet is kapott: Dynatoaetus gaffae – neve annyit tesz: Gaff erős sasa, Priscilla Gaff tiszteletére, aki elsőként foglalkozott e madárfaj kövületeivel. A madárfajt a The Conversation mutatta be, a faj tudományos leírását végző tudósok segítségével.

A barlang, ahonnan a sasnak és potenciális zsákmányainak csontjai előkerültek.
Forrás: The conversaton

Bár a faj Ausztráliában, a pleisztocénban, kb. 700 000 – 50 000 évvel ezelőtt élt, a biológiailag legközelebbi rokona földrajzilag meglehetősen távoli, a Fülöp-szigetek ikonikus és igen nagy sasfaja, a majomevő sas (Pithecophaga jefferyi), nem pedig a szintén ausztrál, és már ekkoriban is élt ékfarkú sas (Aquila audax). A különös rokonság már csak azért is igazán különös, mert a majomevő sas a kígyászölyv-alkatúak közé tartozik, ezek pedig (rajta kívül) kimondottan kisebb, kecsesebb termetű ragadozók. Az ausztrál óriás sas azonban robusztus, erős madár volt, hatalmas, izmos lábbal, vaskos lábujjakkal és nagy karmokkal, ez pedig egyértelművé teszi, hogy nagyobb méretű zsákmányra vadászott – a majomevő sashoz vagy a hárpiához hasonlóan. Számtalan olyan, nagy testű, potenciális zsákmányállat lakta a jégkori Ausztráliát, amelyeket az óriás sas elejthetett. (Ne feledjük, az új-zélandi Haast-féle sas a hatalmas moákra vadászott!)

Majomevő sas, a ma élő legnagyobb sasok egyike
Forrás: Wikimedia Commons

Az ausztrál óriás sasnak csak két méretbeli vetélytársa élt bolygónkon, a kubai Gigantohierax suarezi nevű sasfaj, és az új-zélandi Haast-féle sas (Hieraaetus moorei) voltak nagyobbak nála. Most, hogy már elég sok csontját ismerik a szakemberek, más, ehhez az óriáshoz tartozó maradványokat is azonosítani tudtak, így kiderült, hogy egykor Ausztrália déli részén egészen elterjedt volt a madár. A kutatók szerint mérete és ereje alapján a magas fákon könnyedén levadászható koala (4-15 kiló) nem jelentett túl nagy zsákmányt számára, ahogy a rókakuzu (1,2- 4,5 kiló) sem. Az óriás sas maradványainak zömét adó barlangból is előkerült koalacsont, s mellette vombat, bandikut, patkánykenguru – ezek bármelyike lehetett az óriás sas zsákmánya. Eddig egyetlen emlőscsonton se azonosították még az óriás sas csőrének vagy karmának a nyomait, azonban ennek az az egyszerű és prózai oka van, hogy senki se kereste ezeket.

Patkánykenguru, kb. másfél kilós állat
Forrás:wikimedia commons

Az óriás sas mintegy 50 ezer éve, úgy tűnik, Ausztrália jégkori megafaunájával együtt halt ki, elképzelhető, hogy olyan specialista ragadozó volt, amelynek zsákmánya is ekkor halt ki, és így magával vitte a más típusú zsákmányhoz alkalmazkodni nem tudó sast is. Ugyanekkor pusztult ki az óriás keselyű (Cryptogyps) is, amely a megafaunát alkotó állatok tetemeire specializált madár volt.

Mára csak a generalista, vagyis válogatás nélkül vadászó ékfarkú sas maradt.

Anyatejes táplálás fontossága

Anyatejes táplálás fontossága

Az anyatejes táplálásnak kiemelt szerepe lehet a gyermekkori elhízás megelőzésében. Többek között ezt mutatták ki a Debreceni Egyetem kutatói.

A tapintás segíti az önfelismerést

A tapintás segíti az önfelismerést

A kisgyerekek átlagosan másfél éves korukban értik meg, hogy a tükörképükön önmagukat látják, egy új kutatásból kiderült, ebben kulcsfontosságú a tapintás.

Jól érzi magát a mamutfenyő Nagy-Britanniában

Jól érzi magát a mamutfenyő Nagy-Britanniában

Az észak-amerikai fafajt világszerte ültetik díszfaként, a briteknél azonban, úgy tűnik, igazán otthon is érzi magát.

175 millió éves plezioszaurusz

175 millió éves plezioszaurusz

A tengeri ősgyík maradványaira Németországban bukkantak rá.

Beszéd és légzés

Beszéd és légzés

Bárki kipróbálhatja, hogy tud-e úgy beszélni, ha befelé szívja a levegőt – nem nagyon fog sikerülni.

National Geographic 2024. márciusi címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

18 780 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket