Jeromos, Honória, Hunor2023. szeptember 30., szombat
Tudomány

A kőzetlemezek az élet kialakulása idején

National Geographic Magyarország

Bolygónkon, ahogy mi ismerjük, folyamatosan változik a felszín, a lemeztektonikai folyamatok következtében, de vajon ugyanilyen volt-e az élet kialakulásakor?

Forrás: Pixabay

A kőzetlemezek mozgása a jelenleg ismert bolygók közül egyedül a Földre jellemző, ez irányítja bolygónkon a víz, a szén, és számost más elem körforgását. Sokak véleménye szerint az élet se volna lehetséges a lemeztektonika efféle dinamikus szerepe nélkül. No de vajon jelen volt-e már az élet születésekor?

A Rochesteri Egyetem kutatói az ausztrál Jack Hills területéről származó, rendkívül régi cirkonkristályokat vizsgáltak. A Jack Hills cirkonjai bolygónk legősibb ásványai, amelyek az igen korai kéregről mesélnek, a legrégebbi darab korát 4,4 milliárd évesnek mérték. E kristályok összetételének elemzése meglepően sokat elárul a bolygónk legkorábbi szakaszáról, és a kutatók szerint még magáról az élet kialakulásáról is. Rengeteg különböző elképzelés van arról, hogy minek hatására és mikor indultak be a kőzetlemez-mozgások, ezen elméletekhez adtak most újabb adatokat a kutatók.

A lemeztektonikai mozgások meghatározott módon keverik össze a kőzetekben lévő elemeket, a felszín és a Föld mélyének anyagait, majd az így kialakuló keverék kőzetolvadék a vulkánokon át a felszínre jut. Ezekben az ősi lávákban volt az a cirkon is, amelyet most elemeztek, ám, amíg maga a lávakőzet réges-rég eltűnt, a rendkívül ellenálló cirkon megmaradt, és a később kialakuló kőzet szemcséi közé épülve jelenünkig megőrizte az ősi tulajdonságait. Mit lehet egy eleve igen mini kristálykában vizsgálni? A cirkonba (ami egy cirkónium-szilikát ásvány, ez esetben 3,8-4,2 milliárd évesnek bizonyultak) zárt igen kis mennyiségű ősi elemek mérésével lehet a cirkonkristály keletkezési körülményeit visszafejteni. Kiszámítható, miféle magma volt a keletkezési hely, és az, hogy ennek a magmatípusnak a létrejöttéhez a lemeztektonika hozzájárult-e már. Jelen vizsgálatok során a szilícium és az oxigén egyes izotópjait, nyomelemek és ritkaföldfémek arányait mérték fel, az eredmények pedig a Nature Communications folyóiratban láttak napvilágot.

Az egyik vizsgált cirkonkristály, a fekete pettyek azok a pontok, ahol a lézeres összetétel-vizsgálat „kilyukasztotta” a kristályt.
Forrás: Rochester University

A cirkon összetétele alapján kiszámított ősi magma tulajdonságai arról árulkodtak a rochesteri kutatóknak, hogy már 4,2 milliárd éve is működő lemeztektonika mozgatta bolygónk anyagát. A cirkonból kapott adatok alapján a kutatók az ősi körülmények közt létrejött magmát ahhoz hasonlították, amilyen jelenleg az olyan aktív lemezszegélyeknél keletkezik, mint az Andok térsége, Japán vagy az Aleut-szigetvilág. A szakemberek szerint ez azt jelzi, hogy már az igen korai Föld is hasonlóan működött, mint ma.

Az továbbra sem ismert, hogy egészen pontosan mikor indult be a tektonika, de a bizonyítékok szerint már zajlottak a lemezmozgások 4,2 milliárd éve. Az azonban bizonyos, hogy ennek a különleges, bár számunkra teljesen hétköznapinak tűnő geológiai folyamatnak köszönhetően alakult ki bolygónkon az az egyensúlyi állapot, amely az élet fejlődését támogatta és ma is segít azt fenntartani.

Hazai kutatók tanulmánya archeogenomikai eredményekről

Hazai kutatók tanulmánya archeogenomikai eredményekről

  A Balaton évezredek során folyamatosan változó

Három új kullancsfajt fedeztek fel Japánban

Három új kullancsfajt fedeztek fel Japánban

Három új kullancsfajt fedeztek fel Japánban Hornok Sándor, a Magyar Kutatási Hálózat(HUN-REN) és az az Állatorvostudományi Egyetem (ÁTE) kutatójának vezetésével - közölte a HUN-REN az MTI-vel.

A rövid orrú kutyák hajlamosabbak emberi segítséget kérni

A rövid orrú kutyák hajlamosabbak emberi segítséget kérni

A rövid orrú kutyák hajlamosabbak emberi segítséget kérni, ha problémákkal szembesülnek, mint közepes orrhosszú társaik - állapították meg legújabb vizsgálatuk alapján az ELTE Természettudományi Kar (TTK) Etológia Tanszékének munkatársai.

Agy sem kell a tanuláshoz

Agy sem kell a tanuláshoz

Először sikerült kimutatni, hogy az egészen egyszerű idegrendszerrel is lehetséges a tanulás.

Rabszolgák lehettek az első cowboyok

Rabszolgák lehettek az első cowboyok

A cowboyok világának fehér romantikáját alaposan átírja egy új kutatási eredmény.

National Geographic 2023. augusztusi címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

18 780 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket