Bernadett, Simon, Zenkő2025. február 18., kedd
Tudomány

Közös fészekbe rakták tojásaikat a Troodonok

National Geographic Magyarország

A Troodonok, a theropodák közé tartozó, madárszerű őshüllők voltak a kréta időszak végén.

Fantáziakép
Forrás: Alex Boersma/ PNAS

A frankfurti Goethe Egyetem vezette nemzetközi kutatócsoport a Troodon tojásait új módszerekkel vizsgálta, és arra jutott, hogy bár az állat melegvérű volt, a szaporodásában hidegvérűekre jellemző módszereket használt. A kutatók azt mérték fel, hogy a tojások meszes héja milyen hőmérsékleten alakult ki, s ebből arra jutottak, a Troodon nőstények egyenként 4-6 tojást raktak egy-egy közös, több nőstény által használt fészekbe, mivel találtak olyan fészket is, amelyben 24 tojás volt.

A Troodon egy kb. 75 millió éve, Észak-Amerika száraz vidékein élt, 2 méter hosszú állat volt, egyes tulajdonságaiban a madarakra hasonlított, például könnyű, üreges csontjai voltak. Két lábon járt, tollak borították a testét és szárnyát, azonban viszonylagosan nagy mérete miatt röpképtelen volt. Valószínűleg gyorsan tudott futni, s erős karmaival kapta el zsákmányait.

A PNAS folyóiratban közzé tett kutatás célja az volt, hogy a dinoszauruszok és a madarak közti átmenet lépéseit vizsgálja. Ezen átállás során átalakult a szaporodás, a fészekrakás és az ennek során fennálló testhőmérséklet is. Tojásai jobban hasonlítottak a madarak mai „tojásdad” tojásaira, mint a hüllők gömbszerű tojásaira. E tojások feltehetően színesek voltak, és félig a földbe ágyazottan pihentek, így a Troodon akár kotlani is tudott rajtuk.

Megkövült Troodon-tojások csoportja
Forrás: Wikimedia Commons

A német kutatók néhány éve fejlesztettek ki egy eljárást, amelyben a mészkristályok képződési hőmérsékletét tudták megállapítani a benne lévő oxigén- és szénizotópok arányai alapján. Ezen vizsgálat kimutatta, hogy a Troodon tojáshéjai (a bennük lévő mészkristályok szerint) 42 és 30 Celsius-fokos hőmérsékleten jöttek létre, a kutatók szerint ez azt jelenti, hogy kb. 42 Celsius-fokos lehetett az állat testhőmérséklete, amelyet azonban le tudott csökkenteni mintegy 30 Celsius-fokosra, hasonlóan a mai madarakhoz.

A hüllők (pl. krokodil, teknős) tojásaiban a mész a környezeti hőmérsékleten, lassan kristályosodik ki, e hidegvérűek tojásai hosszabb idő alatt jönnek létre, a madarak tojásai azonban olyan gyorsan alakulnak ki, hogy nem lehet mérni e hőmérsékletet bennük. A szakemberek szerint ez azzal függhet össze, hogy a madárnak csak egy petefészke van, így a megfelelő szaporodáshoz annak igen gyorsan kell dolgoznia. A hüllők viszont két petefészekkel rendelkeznek, így képesek kissé ráérősebben is létrehozni tojásaikat. A Troodonak két petefészke volt a kutatók szerint, és ez azt jelenti, hogy e szempontból még a hüllőkére hasonlított a szaporodása, és lassan alakultak ki a tojásai. Az állat testméreteit figyelembe véve egy-egy szaporodási időszaka során 4-6 tojást tudott létrehozni, ám a fészkek ennél sokkal-sokkal nagyobbak, ami a kutatók szerint arra utal, hogy számos nőstény egy közös fészekbe rakta le a tojásait, ahogy ma a struccok teszik, például.

A kutatás külön érdekessége, hogy a most használt mészkristály izotópvizsgálati módszert eredetileg arra fejlesztették ki, hogy a bolygónk múltbéli felszíni hőmérsékleteit ki lehessen nyerni, azonban a mostani vizsgálatok azt mutatták, ennél sokkal több felhasználási területe is lehet, és olyan adatokhoz is hozzá lehet így férni, amelyeket egyébként a kövületekből lehetetlen volna kiolvasni.

Alig evett húst az Australopithecus Dél-Afrikában

Alig evett húst az Australopithecus Dél-Afrikában

Több mint 3 millió éve élt elődeink fogzománca megörökítette az egykori étrendet, amelyben nem sok hely jutott húsnak.

Kiderült, miként lett az embernek hosszú haja

Kiderült, miként lett az embernek hosszú haja

Az ember evolúciója során a testét borító szőrzet legnagyobb részt visszafejlődött, a fején azonban ezzel ellentétes folyamat zajlott: hajunk egyre hosszabbá vált.

Korábban ismeretlen, ősi rokonunkra bukkantak

Korábban ismeretlen, ősi rokonunkra bukkantak

Új taggal bővült evolúciós családfánk.

Parkinson-kór: ezért olyan nehéz a kezelés

Parkinson-kór: ezért olyan nehéz a kezelés

A Parkinson-kór ősidők óta velünk él, az elmúlt időszakban viszont egyre nő az esetszám.

Magyar kutatók találtak módszert a világjárványok vizsgálatára

Magyar kutatók találtak módszert a világjárványok vizsgálatára

A szakértők olyan módszert dolgoztak ki, amely egyszerre több egyéni tulajdonság tükrében vizsgálja a pandémiák hatását.

National Geographic 2025. januári címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

22 200 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlapNational Geographic 2024. áprilisi címlapNational Geographic 2024. májusi címlapNational Geographic 2024. júniusi címlapNational Geographic 2024. júliusi címlapNational Geographic 2024. augusztusi címlapNational Geographic 2024. szeptemberi címlapNational Geographic 2024. októberi címlapNational Geographic 2024. novemberi címlapNational Geographic 2024. decemberi címlapNational Geographic 2025. januári címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket