Petra, Örs2023. október 02., hétfő
Tudomány

Tömegmérés gravitációs lencsézéssel

National Geographic Magyarország

Egy kutatócsoport egy kvazárt tartalmazó galaxis tömegét mérte meg gravitációs lencsehatás segítségével.

SDSS J0919 + 2720
Forrás: STScI / Hubble

Minden eddiginél háromszor nagyobb pontossággal sikerült megmérni egy galaxis tömegét svájci kutatóknak, a benne lévő kvazár gravitációs lencsehatása segítségével. Nemcsak a galaxis tömegről kaptak így információt, hanem a tömeg segítségével e távoli, így igen ősi galaxis fejlődéséről is. Ez további információkkal szolgál a korai galaxisokról, és a korabeli fekete lyukak születéséről is.

A Nature Astronomy szakfolyóiratban publikált kutatási eredmények azt sugallják, hogy az épülőben lévő új óriásteleszkópokkal számtalan hasonló mérést lehet majd elvégezni a közeli jövőben. Bár efféle mérések már korábban is zajlottak, azok pontossága elég sok kívánni valót hagy maga után. Ennek az az oka, hogy a kvazárok rendkívüli fényessége egész egyszerűen túlragyogja a galaxisokét, emiatt pedig szinte lehetetlen őket elkülöníteni, hagyományos eszközökkel.

A Hubble-űrteleszkóp által korábban megfigyelt SDSS J0919 + 2720 nevű kvazár szolgált a mérések tárgyaként. A Hubble felvételén (nyitóképünk) két fényes objektumot láthatunk a rendszer szívében, az egyik, a kékes árnyalatú a kvazár (és a neki otthont adó galaxis), a másik, sárgás árnyalatú egy galaxis, e galaxisok valószínűleg épp összeolvadóban lehetnek. A kissé kékes, a lencsehatás miatt gyűrű alakot felvevő galaxis jóval távolabb helyezkedik el, az előtérben lévő objektumok lencsézése miatt válik láthatóvá.

Azonban ez esetben nem a távoli, gyűrűvé torzult objektum volt a mérés tárgya, az csupán eszközként szolgált. Azáltal, hogy megvizsgálták, milyenné görbült a lencsézés révén, kiszámíthatták, hogy a lencsézést okozó két objektum tömege mekkora. Ezek egyike a kvazárnak otthont adó galaxis, amely (ezt pont a kvazár jelenléte bizonyítja) egy szupernagy tömegű fekete lyuknak is otthont ad.

A szupernagy tömegű fekete lyukak kialakulásának rejtélyéhez visz közelebb az, ha megértjük a környezetüket, így a galaxisuk tömegét. Ezen ismeretek pedig magát a galaxisfejlődést tárják fel. A központi szupernagy tömegű fekete lyukak meghatározóak lehetnek abban, hogy miként alakul a galaxis sorsa, szabályozzák annak növekedését az energiájuk révén.

Az Euclid-űrteleszkóp posztere
Forrás: ESA

 

Meglehetősen ritka az, hogy ilyen jól megfigyelhető egy efféle lencsézett rendszer, azonban a hamarosan útnak induló Euclid nevű űrteleszkóp számos hasonló objektumot figyelhet majd meg.

Giliszták és gabona

Giliszták és gabona

Ha a földigiliszták országot alkotnának, ők lennének a negyedik legnagyobb gabonatermelők, évente mintegy 140 millió tonna élelmet köszönhetünk nekik.

Az öregedés folyamatának lassítása

Az öregedés folyamatának lassítása

Az ELTE genetikusai, Vellai Tibor és Sturm Ádám izgalmas áttörést értek el az öregedés megértésében.

Hazai kutatók tanulmánya archeogenomikai eredményekről

Hazai kutatók tanulmánya archeogenomikai eredményekről

  A Balaton évezredek során folyamatosan változó

Három új kullancsfajt fedeztek fel Japánban

Három új kullancsfajt fedeztek fel Japánban

Három új kullancsfajt fedeztek fel Japánban Hornok Sándor, a Magyar Kutatási Hálózat(HUN-REN) és az az Állatorvostudományi Egyetem (ÁTE) kutatójának vezetésével - közölte a HUN-REN az MTI-vel.

A rövid orrú kutyák hajlamosabbak emberi segítséget kérni

A rövid orrú kutyák hajlamosabbak emberi segítséget kérni

A rövid orrú kutyák hajlamosabbak emberi segítséget kérni, ha problémákkal szembesülnek, mint közepes orrhosszú társaik - állapították meg legújabb vizsgálatuk alapján az ELTE Természettudományi Kar (TTK) Etológia Tanszékének munkatársai.

National Geographic 2023. augusztusi címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

18 780 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket