Péter, Katalin, Roberta2025. április 29., kedd
Tudomány

Kambriumi zsákállat vall a gerincesek eredetéről

National Geographic Magyarország

Félmilliárd évvel ezelőtt élt az a zsákállat, amelynek ujjnyi nagyságú kövülete a gerincesek igen korai elődjét képviseli.

Forrás: Nature Communications

Salt Lake City egyik múzeumában, egy fiók mélyén pihent az a kövület, amely egy alig pár centis kis zsákállat kiváló állapotban fennmaradt nyomait tárja elénk. A zsákállatok (Tunicata), bár ezt a küllemük alapján nehéz elképzelni, minden gerinces állat, így az ember ősi rokonai közé sorolhatók. Előgerinchúrosnak nevezzük őket, és a legtöbb ma élő fajuknak csupán lárva korában van meg a gerinchúrja.

A Utah állam egy mészkőformációjában előkerült lelet eleinte inkább kétségeket ébresztett Karma Nanglu paleontológusban, mivel gyakorlatilag nem létezőnek lehet mondani a zsákállat kövületeket. Emiatt különösen fura volt, hogy egy 500 millió évvel ezelőtt élt egyed kerüljön elő. A kövületről a Nature Communications folyóiratban számoltak be, a kutatást a Science ismertette.

Jelenleg az óceánokban világszerte mintegy 3000 zsákállat-faj él, a legtöbbjük élete két fő szakaszból áll: szabadon úszó lárva, és az aljzathoz rögzült kifejlett zsákállat. Hiába tudjuk, hogy a zsákállatok, az előgerinchúrosok a gerinces élőlények előtti evolúciós stádiumot képviselik, nagyon kevés ősmaradványuk ismert. Mivel nem világos, miért hiányoznak az ősmaradványaik, ezért minden egyes felismert példányt nagy becsben tartanak, ám épp emiatt különösen óvatosan is járnak el a vizsgálatukkal. A legősibb (520 millió éves) ismert, zsákállatnak tartott kövületről se minden kutató állítja biztosan, hogy valóban zsákállat volt, bár vannak hasonlóságaik.

A most vizsgált kövület azonban mentes azoktól az ellentmondásos tulajdonságoktól, ami miatt a korábbival kapcsolatban kételyek merültek fel. A Megasiphon thylakos nevet kapott ősi zsákállat egyértelműen zsákállat, olyan jellemzőkkel, amiket a ma élő leszármazottakról jól ismerünk. Nagyon hasonlít is egy mai zsákállatra, a sokat vizsgált Ciona intestinalis-ra.

Ciona intestinalis
Forrás: inaturalist

A zsákállatok tömlőszerű testükkel szűrögetik ki a vízből táplálékukat, a tömlőiken hosszanti irányú izmok, a szájnyílásuknál gyűrűs izmok találhatóak, ezekkel szabályozzák a víz áramlását. A gyűrű alakú izomzat ugyanabból a sejtcsoportból jön létre, mint a gerincesek szíve. Ezeket az izmokat a kövületen is beazonosították a szakemberek, és ez azt is jelenti értelmezésük szerint, hogy valamiféle szív jellegű szervük szinte bizonyosan volt ezeknek, a félmilliárd éve élt zsákállatoknak.

Metaspriggina kövület a Burgess-palából
Forrás: Wikimedia Commons

 

Ez az igen ősi előgerinchúros maradvány egyúttal a belőlük kialakult gerincesek eredetét is korábbra tolja, nagyjából 450 millió évvel ezelőttre. A zsákállattal kb. egy időben élt egy halra emlékeztető testalkatú másik állattal, amelyről úgy vélik, gerinchúros lehetett: a Burgess-palából ismert Metaspriggina szemei és izomkötegei alapján feltételezhetően gerinchúrral is kellett rendelkeznie. Ez azt jelenti, hogy 500 millió éve már több olyan lény is élt a tengerekben, amelyek a mai gerincesek elődei, előfutárai közé tartozhattak.

Veszélyesen csökken az európai talajok széntartalma

Veszélyesen csökken az európai talajok széntartalma

A csökkenés a kontinens élelmiszer-biztonságát és klímaváltozás elleni fellépését is súlyos veszélybe sodorhatja.

Elkészült az emberszabású majmok referenciagenomja

Elkészült az emberszabású majmok referenciagenomja

A kapott adatok alapján részletesebben megérthetjük legközelebbi rokonaink evolúcióját, és úgy tűnik, nagyobbak a különbségek köztük, mint eddig tudtuk.

Hátráltatják a beporzók szaporodását a rovarirtók

Hátráltatják a beporzók szaporodását a rovarirtók

Még a növényeken kis mennyiségben jelen lévő neonikotinoid rovarirtó is súlyos hatású lehet mind a hím, mind a nőstény poszméhek szaporodási biológiájára.

Milyen is valójában a kapcsolatunk a kutyákkal?

Milyen is valójában a kapcsolatunk a kutyákkal?

Magyar kutatók tárták fel, hogy hol helyezkedik el az ember kedvenc barátja társadalmi hálónkban.

Újabb gyenyiszovai leletet azonosítottak

Újabb gyenyiszovai leletet azonosítottak

Az emberfaj csontmaradványát Tajvan szigetén találták meg, ez az eddigi legdélebbi lelet ezen rokonunktól.

National Geographic 2025. áprilisi címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

22 200 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlapNational Geographic 2024. áprilisi címlapNational Geographic 2024. májusi címlapNational Geographic 2024. júniusi címlapNational Geographic 2024. júliusi címlapNational Geographic 2024. augusztusi címlapNational Geographic 2024. szeptemberi címlapNational Geographic 2024. októberi címlapNational Geographic 2024. novemberi címlapNational Geographic 2024. decemberi címlapNational Geographic 2025. januári címlapNational Geographic 2025. februári címlapNational Geographic 2025. márciusi címlapNational Geographic 2025. áprilisi címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket