Tódor, Rómeó, Richárd2025. február 07., péntek
Tudomány

Dinó-lábnyomok Alaszkában

National Geographic Magyarország

Alaszka egykor számtalan dinó otthona volt, a kréta időszaki állatok egy helyszínen rengeteg lábnyomot hagytak ránk.

A Colosseum nevet kapott sziklaalakzat, ami kb. 20 emeletes ház magasságú. Az egykori ártéri területet a tektonikai mozgások 70 fokos dőlésszögű sziklaormokká emelték. A szikla felszínén látszó göröngyök a nyomok, amelyek a napnyugta fényviszonyai közt feltűnőek.
Forrás: Patrick Druckenmiller

A kréta időszakban, mintegy 70 millió évvel ezelőtt a mai Denali Nemzeti Parkban az egészen kis termetű, tollas Deinonychosauria csoport tagjaitól a hatalmas T. rexekig számtalan dinó trappolt végig Alaszka földjén. Az Alaszkai Egyetem (Fairbanks) kutatói nemrégiben feltárták azt, a Colosseum nevet kapott lelőhelyet, amely e dinók lábnyomait legnagyobb tömegben őrizte meg. A mintegy 7500 négyzetméternyi felület megtalálását több korábbi felfedezés is megelőzte már.

Először 2005-ben bukkantak a Denali területén dinónyomokra, bár a helyszín talán meglepő lehet. Alaszka a kréta időszakban is sarkvidéki régióban volt, de a hőmérséklet magasabb volt, a fél éves sötét tél akkoriban is ugyanúgy megvolt. Ez pedig az élővilág számára kihívást jelentett. A térséget lombhullató erdők uralták, így a nyári félévben bőven volt táplálék is.

A Colosseum (angolosan Coliseum) területén nemcsak egy sziklarétegen mutatkoznak meg a lábnyomok, hanem számos egymás fölé települt rétegben megvannak. A korabeli finomszemcsés homokkő rétegei az évmilliók tektonikai mozgásai hatására elfordultak, így ma meredek sziklaormok oldalán látni a nyomokat, amelyek egykor vízszintesen helyezkedtek el. Valószínűleg egy itatóhely közelében lehetett egy egykori folyó árterében az a homokos terület, ahol a dinók sokasága vonult végig. Mára egy sokrétegű torta leejtett szeleteihez hasonló látványt nyújt a sziklatömb, amely kb. 20 emelet magasra nyúlik.

Hadroszaurusz-nyomok a Colosseum egyik emeletén.
Forrás: Patrick Druckenmiller

„Amikor a kollégáink először a helyszínen jártak, dinoszaurusz lábnyomokat láttak e hatalmas sziklatömb aljában” – mondta Patrick Druckenmiller, a kutatás vezetője. „Amikor mi jártunk ott először, sok mást mi se láttunk.” A kutatókat egy hosszú, hétórás túra végén megérkezve egyáltalán nem nyűgözte le a helyszín, ám, amikor napnyugtakor visszanéztek a sziklákhoz, elállt a szavuk.

„Amikor a lenyugvó nap megfelelő szögből éri a sziklafelszíneket, szinte kirobbannak a lábnyomok mintázatai onnan!” Hirtelen izgatottá váltak a kutatók, és a fényképezőgépük után kapkodtak.

A vizsgálatok feltárták, hogy milyen részleteket is látni a nyomokon: nemcsak az egyes lábujjak formáját, de néha még a bőr mintázatát is megőrizte a kőzet. A nyomsorokat tartalmazó homokkőben növényi maradványokat és virágport, valamint édesvízi csigák és kagylók maradványait is megtalálták. Fenyők és lombos fák is nőttek is, az aljnövényzet pedig zsurlókból és páfrányokból állt.

Egy theropoda ragadozó, nagy valószínűséggel T. rex lábnyomának 3D modellje.
Forrás: Dustin Stewart

A legtöbb erre járó dinó növényevő kacsacsőrű dinó és ceratopsida volt, de néhány nagy ragadozó – raptorok, tirannoszauruszok – és kisebb madár is otthagyta „kézjelét” a kőzeteken. A Nemzeti Parknak nincs könnyű dolga egy ilyen nagy jelentőségű lelőhely kapcsán. Egyrészt meg kell mutatni az embereknek, micsoda kincsek találhatók itt, másrészt viszont meg kell óvni a lelőhelyet a kártételtől, zavarástól és a lopástól. Druckenmiller hozzátette, a Denali Nemzeti Park dinónyomainak tanulmányozása egy kutató számára élethosszig tartó elfoglaltságot jelent.

2025 tavaszán kelhet útra a következő magyar űrhajós

2025 tavaszán kelhet útra a következő magyar űrhajós

Kapu Tibor különböző kísérleteket fog elvégezni a Nemzetközi Űrállomáson.

Ismét magyar fotós alkotását választotta a NASA a nap képének

Ismét magyar fotós alkotását választotta a NASA a nap képének

Négy nappal korábban szintén magyar képet jelöltek ki a nap asztrofotójának.

Robot segítségével műtöttek meg egy 14 éves magyar lányt

Robot segítségével műtöttek meg egy 14 éves magyar lányt

Első alkalommal hajtottak végre robotasszisztált műtétet egy magyarországi gyermeken.

Pontatlanok az önbevallásos étkezési adatok

Pontatlanok az önbevallásos étkezési adatok

Nem túl meglepő, de egészen pontatlannak tűnnek azok az adatok, amelyeket az emberek adnak arról, hogy mit ettek egy meghatározott időszakban.

Hemzsegtek a ragadozók 130 millió éve

Hemzsegtek a ragadozók 130 millió éve

A kréta időszak elején élt csúcsragadozók megették volna reggelire a mai kardszárnyú delfineket.

National Geographic 2025. januári címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

22 200 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlapNational Geographic 2024. áprilisi címlapNational Geographic 2024. májusi címlapNational Geographic 2024. júniusi címlapNational Geographic 2024. júliusi címlapNational Geographic 2024. augusztusi címlapNational Geographic 2024. szeptemberi címlapNational Geographic 2024. októberi címlapNational Geographic 2024. novemberi címlapNational Geographic 2024. decemberi címlapNational Geographic 2025. januári címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket