Zsuzsanna, Eliza, Konrád2025. február 19., szerda
Tudomány

Ezek a legdrágább anyagok a bolygónkon

National Geographic Magyarország

A távoli égitestekről visszahozott kőzetminták ára is csillagászati, azonban mégsem ezek a kerülnek a legtöbbe.

Arany
Forrás: Wikimedia commons

2023 szeptemberében érkezett haza a Bennu kisbolygó mintegy 25 dekás kőzetmintájával az OSIRIS-REx űrszonda kapszulája, a küldetés költségvetése mintegy 1,16 milliárd dolláros volt. Ez azt jelenti, hogy egyetlen gramm a Bennu kőzeteiből cirka 4,5 millió dollárba kerül – ez távolról se a legdrágább anyag a Földön. Chris Impey, az Arizonai Egyetem csillagásza mutatta be a The Conversation hasábjain a Föld leghúzósabb árfekvésű anyagait.

A Bennuról hazahozott kőzetmintát tartalmazó tartály külső fedele.
Forrás: NASA

A Bennu mintája grammonként 70 ezerszer kerül többe az aranynál, ami az elmúlt években 60-70 dollár per gramm körül mozgott. Az első Földön kívüli anyag, amit hazahoztunk, az az Apollo program során a Földre került 382 kilónyi holdkőzet volt az 1969-1972 közti hat küldetésben. A program teljes költsége mai áron mintegy 257 milliárd dollár, így egyetlen gramm holdkőzet „mindössze” 674 ezer dollár.

A marsi kőzetmintákat ilyen hengerekben gyűjti a Perseverance rover.
Forrás: nasa / jpl-caltech /msss

Ha megvalósul a terv, amely szerint a 2030-as években a Marson, a Perseverance rover által gyűjtött mintákat hazahozzák, a jelenleg becsült költséget figyelembe véve grammonként 24 millió dollár lesz majd ennek az ára, vagyis a Bennu mintájának kb. ötszöröse.

Vannak persze „ingyenes” mintáink is a Naprendszerből, hisz rengeteg meteorit éri el a Föld felszínét. Legtöbbször ezek is drágák, legfőképp azért, mert nehéz rájuk bukkanni, azonban egyes típusaik alig 50 cent per gramm áron már elérhetőek, a legdrágább, marsi eredetű „minta” is csak 388 dollár per gramm áron fut a meteorit-piacon. Bár e minták az űreszközökön hazahozotthoz képest nevetségesen olcsók, sajnos a földi légkör és talaj hatására szennyeződtek, átalakultak, mire a kutatók kezébe kerülnek, így kevesebb hasznos információt is lehet kinyerni belőlük.

Egy meteorit vékonycsiszolata mikroszkóp alatt.
Forrás: Önök küldték / Pintér Máté

Vannak helyben elérhető anyagok is, amelyek a különösen költséges kategóriába tartoznak, legfőképp a ritkaságuk miatt. A közönségesebb elemek nagyon olcsók, a szén például grammonként 0,024 dollár, de még az arany is ide tartozhat a maga 67 dollár per gramm jelenlegi árával. Néhány extrém ritka radioaktív elem ára vetekszik azzal, amit a marsi kőzetminták árcéduláján olvashatunk. A polónium-209-es izotópja a legdrágább, 49 milliárd dollár per gramm árat számítottak rá.

A Hope nevű kék gyémánt, amely XIV. Lajos kezében is megfordult, a világ egyik leghíresebb ékköve.
Forrás: Wikimedia Commons

A drágakövek ezzel nem is kerülhetnek egy lapra. A legszebb gyémánt is csak százszor drágább az aranynál, a legjobb minőségű smaragd pedig csupán tízszeres aranyárban kapható. Az élénk kék gyémántok, amelyekből csak néhány darab van bolygónkon, grammonként 19 millió dollárt érnek, vagyis ezek már majdnem olyan drágák, mint a marsi kőzetminták lehetnek.

Így képzeljük el az endohedrális fullerén börtönketrecét, amelyben egyetlen atom a fogvatartott.
Forrás: Wikimedia Commons

A legdrágább szintetikus anyagnak azok, az endohedrális fullerénnek nevezett szén-nanoszerkezetek, amelyek belsejében egyetlen másik atomot lehet „fogva tartani”, s e stabilitása révén mindennél pontosabb atomóraként használni. Ebből a különleges anyagból 141 millió dollárba kerül egyetlen grammnyi.

A CERN „Antianyag-gyára”.
Forrás: Wikimedia Commons

Eljutottunk a legdrágábbhoz!
Az antianyagot az olyan részecskegyorsítókban lehet csak előállítani, mint a CERN. Az antianyag azért olyan elképesztően költséges, mert legalább ugyanennyire elképesztően rövid élettartamú, egy normál anyag részecskével ütközve elbomlik.

1932-ben fedezte fel a pozitront, vagyis az elektron antianyag „párját” Dirac elmélete alapján Carl David Anderson, a felvételen a görbe vonal a ködkamrát átszelő pozitron nyoma, 1933-ból.
Forrás: Wikimedia Commons

A CERN-ben ugyan percenként 10 millió antiprotont lehet előállítani, ám ahhoz, hogy egyetlen grammnyi elkészüljön, több milliárd évre volna szükség. Ennek az egy gramm antiprotonnak az ára 350 billiárd dollár lenne.

11 ezer éve összefonódott a sorsunk a birkákéval

11 ezer éve összefonódott a sorsunk a birkákéval

Az állatok háziasítása során ugyan a kutya volt az első, ám rögtön utána a juhok következtek, ezek az állatok meleg öltözettel, tejjel és hússal is ellátták az embert, de úgy tűnik, még a kultúránkat is befolyásolták.

A műtrágyázott legelőkön fele annyi a beporzó

A műtrágyázott legelőkön fele annyi a beporzó

A világ lakható területeinek közel negyede mezőgazdasági célú legelő, amelyek jelentős részét műtrágyázzák.

76 millió éves harapásnyomot találtak

76 millió éves harapásnyomot találtak

Nagyon ritkák az olyan ősmaradványok, amelyekből az egyes állatok közti kapcsolatokra, konfliktusokra derülhet fény.

Alig evett húst az Australopithecus Dél-Afrikában

Alig evett húst az Australopithecus Dél-Afrikában

Több mint 3 millió éve élt elődeink fogzománca megörökítette az egykori étrendet, amelyben nem sok hely jutott húsnak.

Kiderült, miként lett az embernek hosszú haja

Kiderült, miként lett az embernek hosszú haja

Az ember evolúciója során a testét borító szőrzet legnagyobb részt visszafejlődött, a fején azonban ezzel ellentétes folyamat zajlott: hajunk egyre hosszabbá vált.

National Geographic 2025. januári címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

22 200 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlapNational Geographic 2024. áprilisi címlapNational Geographic 2024. májusi címlapNational Geographic 2024. júniusi címlapNational Geographic 2024. júliusi címlapNational Geographic 2024. augusztusi címlapNational Geographic 2024. szeptemberi címlapNational Geographic 2024. októberi címlapNational Geographic 2024. novemberi címlapNational Geographic 2024. decemberi címlapNational Geographic 2025. januári címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket