Tódor, Rómeó, Richárd2025. február 07., péntek
Tudomány

Az első mezőgazdálkodók még növelték a biológiai sokféleséget

National Geographic Magyarország

A modern mezőgazdaság igen negatívan hat a vad élővilágra, azonban vannak példák a pozitív emberi hatásokra is.

Forrás: Wikimedia Commons

Jelenleg bolygónk szárazföldjeinek felén vagy mezőgazdálkodunk, vagy lakunk-utazunk, ez a fajok ritkulásához, kihalásához vezet, holott az emberiség csak egy egészséges ökoszisztémában tud hosszú távon fennmaradni. Az utóbbi 500 évben legalább 705 gerinces állat, és legalább 571 növényfaj kihalt, s ebben igen jelentős szerepe volt a mezőgazdálkodásnak is. Azonban nem 500 éve kezdett bele az ember a táj átalakításába – írta a The Conversation hasábjain a Yorki Egyetem két kutatója.

Elődeink legalább 400 ezer éve végeztek égetéseket a szavannán, a neandervölgyiek 125 ezer éve  beavatkoztak a táj felépítésébe, és nem kizárt, hogy az embernek volt köze a jégkori megafauna végzetéhez is.

Azután a legutolsó jégkorszak végén nemcsak a holocén vette kezdetét, hanem az ember és a természet kapcsolata is véglegesen átalakult. Elődeink, egymástól függetlenül, a világ számos pontján elkezdtek áttérni a mezőgazdálkodásra. Mindegy, hogy kínai rizsföldek, levantei búzamezők, vagy közép-amerikai kukorica- és töktermesztő kertek jelentek azonban meg, az ember egyre jobban átalakította a tájat maga körül.

Honnan tudunk minderről?

A legnagyobb segítségünkre a pollenszemcsék vannak ebben. A virágpor igen szívós anyag, évmilliókig képes fennmaradni fosszíliaként is, az a pár évezred meg se kottyan neki, amit most vizsgálunk. A tavak, lápok üledékei, amelyek évről évre rendszeresen új réteggel gazdagodtak, minden évben eltemették a környezetük növénytakarójának pollenjeit is, ezzel később kiolvasható növénytani leltárt  készítettek a modern kor kutatói számára.

A pollenszemcsékből ma már tudjuk, hogy kb. 9 ezer éve, az emberi tájátalakítás kezdetén Európában a növényi közösségek sokszínűbbé váltak. Dél-Amerikában és Afrikában más volt a helyzet, ott az ember tájhasználatával csökkent a növényi biodiverzitás – amikor pedig az ember tevékenysége csökkent, nőtt a növények sokfélesége. Az azonban mindenütt egyértelmű volt, az az ember a tájátalakításban meghatározó tényezővé vált.

A vándorlásainkról is mesél a pollen

A jégkor után a kiolvadó Európa gyorsan beerdősült (kontinensünket az eljegesedések előtt és az interglaciálisokban is a sűrű erdők jellemezték). A holocénban két vándorlási hullámot is kiolvashatunk  a pollenekből: az első 9000 éve a termékeny félhold felől érkező mezőgazdálkodó csoportok megjelenése volt, a másik 5000 éve a Jamnaja-kultúra lovas nomád pásztorjainak megjelenése.

Mindkét esetben kivágtak némi erdőt, megbolygatták a talajt, és ennek hatására számos pionír növény betelepült e helyekre. Ez azt eredményezte, hogy a korábban egybefüggő erdőség helyét egy változatos, eltérő növényzetű kisebb területekből álló régió kezdte felváltani.

Visszavadítás

Alpesi rét, mérsékelt emberi hatással
Forrás: Pixabay

Ma sokan azt vallják, hogy a biológiai sokféleség növelésére a járható út, ha az emberi hatásokat teljesen megszüntetjük, és hagyjuk, hogy a természet tegye a dolgát. Azonban Európa legnagyobb biológiai sokféleségű területei közt vannak például azok az alpesi, hegyi rétek, ahol az ember mérsékelt legeltetést folytat.

Vannak tehát helyzetek, amikor az ember javítja a biodiverzitást. Hasznos volna tehát, ha a visszavadítási törekvéseinkben helyet kaphatna az átgondolt, mérsékelt emberi jelenlét ugyanakkor az esetekben, ahol a táj ezt lehetővé teszi.

2025 tavaszán kelhet útra a következő magyar űrhajós

2025 tavaszán kelhet útra a következő magyar űrhajós

Kapu Tibor különböző kísérleteket fog elvégezni a Nemzetközi Űrállomáson.

Ismét magyar fotós alkotását választotta a NASA a nap képének

Ismét magyar fotós alkotását választotta a NASA a nap képének

Négy nappal korábban szintén magyar képet jelöltek ki a nap asztrofotójának.

Robot segítségével műtöttek meg egy 14 éves magyar lányt

Robot segítségével műtöttek meg egy 14 éves magyar lányt

Első alkalommal hajtottak végre robotasszisztált műtétet egy magyarországi gyermeken.

Pontatlanok az önbevallásos étkezési adatok

Pontatlanok az önbevallásos étkezési adatok

Nem túl meglepő, de egészen pontatlannak tűnnek azok az adatok, amelyeket az emberek adnak arról, hogy mit ettek egy meghatározott időszakban.

Hemzsegtek a ragadozók 130 millió éve

Hemzsegtek a ragadozók 130 millió éve

A kréta időszak elején élt csúcsragadozók megették volna reggelire a mai kardszárnyú delfineket.

National Geographic 2025. januári címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

22 200 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlapNational Geographic 2024. áprilisi címlapNational Geographic 2024. májusi címlapNational Geographic 2024. júniusi címlapNational Geographic 2024. júliusi címlapNational Geographic 2024. augusztusi címlapNational Geographic 2024. szeptemberi címlapNational Geographic 2024. októberi címlapNational Geographic 2024. novemberi címlapNational Geographic 2024. decemberi címlapNational Geographic 2025. januári címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket