Aranka, Jeromos2025. február 08., szombat
Tudomány

Ez a ragadozók és zsákmányaik közti verseny legkorábbi bizonyítéka

National Geographic Magyarország

Amióta egymást eszik az élőlények, azóta tart az a fegyverkezési verseny, amelyben a zsákmány védekezni, a ragadozó sikeresebben támadni igyekszik.

Lapworthella fasciculata
Forrás: AMNH

Egészen átszövi élővilágunkat a versengés, például a gepárd igen gyorsan fut, de az üldözött antilop igyekszik még gyorsabban. Általánosságban ragadozó és zsákmány közti evolúciós fegyverkezési versenyről beszélünk, de e verseny túlnyúlik az állatvilágon. Ide kell sorolni többek közt azt is, amikor egy növény az őt elfogyasztó állat ellen tüskét növeszt, vagy épp méreganyagokat termel, e kategóriába tartozik a kórokozók gyógyszerrezisztenciája, de még a parazita és a gazdaszervezet közti kapcsolat is. Ezek a folyamatok az új tulajdonságok elterjedését, új fajok kialakulását is serkentik azután.

A kambrium elején az élővilág hatalmas gyarapodási időszaka zajlott, amit a sokféleség ugrásszerű növekedése jellemzett, ezért kambriumi robbanás néven ismert. Számos ma élő állatcsoport őse ekkor jelent meg, és erről többek közt amiatt tudhatunk, hogy ekkor vált elterjedtté az állatok kemény váza is, mint a kagylóhéj.

Az efféle héjak sok külső hatás ellen védhetik a gazdájukat, a kiszáradástól kezdve természetesen a ragadozókig. Nagyjából 517 millió évvel ezelőtt kis termetű állatok egészen aprócska héján talált lyukak jelenthetik a legkorábbi bizonyítékát a ragadozók elleni védekezésnek.

Az Amerikai Természettudományi Múzeum (AMNH) számolt be arról a felfedezésről, amely az evolúciós fegyverkezési verseny legkorábbi ismert példája lehet. A mikroszkopikus kis házacskák gazdái a tommotiidák közé tartoztak, ezek az organizmusok a pörgekarúak ősei közé sorolhatók.

Az aprócska, süvegszerű ásványi pikkelyeket növesztő lények egy ismeretlen támadó áldozatai voltak, a ragadozó lyukakat fúrt az állatka vázába. Maga az állat (ez szintén kis méretű volt) mai szemmel nézve féregfélének tűnhet, ami a hátán az ilyen kis süvegek sokaságát viselte védelemként.

Ilyesminek képzelhetjük el a tommotiidákat, az állat hátán láthatók a kis süvegek, amelyekben most a lyukakat felfedezték.
Forrás: Wikimedia Commons

„A ragadozó-zsákmány közti kapcsolatot gyakran nevezik meg a kambriumi robbanás fő hatóerejeként, különösen az ásványi vázzal rendelkező élőlények sokfélesége és létszámbeli növekedése mögötti okként. Azonban mindezek ellenére igen szegényes bizonyítékok voltak csak arról, hogy a zsákmány reagált volna a ragadozóra, és a ragadozó a zsákmányra” – magyarázta Russell Bicknell, a Current Biology folyóiratban publikált kutatás vezetője. A kutatók a dél-ausztrál Flinders-hegység területén talált mikroszkopikus ősmaradványokat vizsgáltak most.

A Lapworthella fasciculata nevű tommotiida „süvegecskéi” homokszemnyitől pár milliméterig terjedő méretűek. Elektronmikroszkópos vizsgálatuk során több mint 200 olyan süvegecskét találtak, amelyek lyukasak voltak, feltehetően egyféle ragadozó fúrhatta ezeket. A ragadozóról semmit se tudunk, de a kutatók sejtése szerint valószínűleg puhatestű vagy féreg lehetett.

Amikor a kutatók azt is megvizsgálták, miként változtak e süvegecskék az idők során, kiderült, hogy a lyukak gyakoribbá válásával egyre vastagabb lett azok fala. Ez pedig arra utal, hogy a Lapworthella fasciculata és a ragadozója közti fegyverkezési verseny szemtanúi lehetünk: a zsákmányállat fokozatosan egyre vastagabb héjat hozott létre védekezésül, a ragadozó viszont egyre ügyesebbé vált a héj átfúrásában.

Ez az eddigi legkorábbi bizonyítékunk arra, hogy a ragadozó-zsákmány közti versengésnek kulcsszerepe volt a kora kambriumi ökoszisztéma életében. Egyúttal arra is bizonyítékok ezek az ősmaradványok, hogy mennyire gyorsan változtak az ilyen tulajdonságok a kambriumi robbanás időszakában.

Az élet alkotóelemeire bukkantak a Bennu aszteroida mintáiban

Az élet alkotóelemeire bukkantak a Bennu aszteroida mintáiban

Számos aminosav, mind az öt nukleobázis és sós vízre utaló ásványi anyagok jelenlétét is kimutatták a kutatók.

2025 tavaszán kelhet útra a következő magyar űrhajós

2025 tavaszán kelhet útra a következő magyar űrhajós

Kapu Tibor különböző kísérleteket fog elvégezni a Nemzetközi Űrállomáson.

Ismét magyar fotós alkotását választotta a NASA a nap képének

Ismét magyar fotós alkotását választotta a NASA a nap képének

Négy nappal korábban szintén magyar képet jelöltek ki a nap asztrofotójának.

Robot segítségével műtöttek meg egy 14 éves magyar lányt

Robot segítségével műtöttek meg egy 14 éves magyar lányt

Első alkalommal hajtottak végre robotasszisztált műtétet egy magyarországi gyermeken.

Pontatlanok az önbevallásos étkezési adatok

Pontatlanok az önbevallásos étkezési adatok

Nem túl meglepő, de egészen pontatlannak tűnnek azok az adatok, amelyeket az emberek adnak arról, hogy mit ettek egy meghatározott időszakban.

National Geographic 2025. januári címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

22 200 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlapNational Geographic 2024. áprilisi címlapNational Geographic 2024. májusi címlapNational Geographic 2024. júniusi címlapNational Geographic 2024. júliusi címlapNational Geographic 2024. augusztusi címlapNational Geographic 2024. szeptemberi címlapNational Geographic 2024. októberi címlapNational Geographic 2024. novemberi címlapNational Geographic 2024. decemberi címlapNational Geographic 2025. januári címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket