Bernadett, Simon, Zenkő2025. február 18., kedd
Tudomány

Január asztrofotója: Különleges látványosság az üstökös szétesése

2025.01.31.NG
National Geographic Magyarország

Az év tudományos szenzációjaként szolgált, hogy a C/2024 G3 (ATLAS) nevű kométa produkálta ritka jelenséget magyar asztrofotós fedezte fel.

Az üstökös szétesését először 2025. január 19-én 00:45-00:49 UTC között a chilei iTelescope - T75 távvezérlésű távcsővel sikerült megörökíteni.
Forrás: Majzik Lionel

A világ egyik legnagyobb látogatottságú csillagászati portálja is beszámolt arról, hogy az év üstököseként is emlegetett égi vándor szétesését honfitársunk, Majzik Lionel örökítette meg elsőként. A C/2024 G3 (ATLAS)-üstököst 2024 áprilisában fedezte fel T. Linder, a chilei ATLAS-projekt 0,5 méteres távcsövével. A számítások alapján rendkívül elnyúlt, retrográd pályán érkezett a Naprendszer külső tartományaiból, és 2025. január 13-án mindössze 0,09 CSE-re (körülbelül 13,5 millió km) haladt el a Nap mellett, vagyis szinte már a „napsúroló” üstökösök közé tartozott.

Bár a kezdeti számítások szerint csekély esélye volt a túlélésre a rendkívüli hőterhelés miatt, a megfigyelések azt mutatták, hogy nemcsak átvészelte a perihéliumot, de másnapra tovább erősödött a fényessége, elérve a -3,8 magnitúdót. A megfigyelését nehezítette, hogy az égitest csupán 5-6 fokra látszott a Naptól.

„Első alkalommal 2025. január 11-én, egy hűvös, szeles pirkadati alkalommal csíptem el a horizont közelében feltűnő csóvás vándort.

Akkor nem gondoltam, hogy saját eszközeimmel újra sikerül megörökítenem az üstököst, ráadásul kétszer is.

Az időjárás változása végül lehetővé tette, hogy a vártnál fényesebb üstököst ne csak hajnalban, hanem január 14-én fényes nappal is megpróbáljam lencsevégre kapni – ilyen vállalkozásra addig nem volt példa az életemben. A fényképeken ugyan nem látszódott elsőre, de az átlagolás után elő lehetett csalogatni a kora délután készült felvételeken. A sikeres nappali észlelés után néhány órával később a naplemente utáni rövid időablakot is kihasználtam, hogy újabb felvételeket készítsek” – meséli a fotós.

A január 18-a és 23-a között készült, öt napot átfogó animáció szemléletesen mutatja az üstökös magjának a szétesését.
Forrás: Majzik Lionel

„Magyarországról ezt követően már lehetetlenné vált az év legfényesebb üstökösének észlelése, ezért az iTelescope-hálózat Chilében található távvezérelhető optikáival terveztem folytatni a megfigyeléseket. 2025. január 18-án hajnalban készítettem egy tesztfelvételt, hogy a következő éjszakákon már megfelelő kompozícióban szerepeljen a kométa” – teszi hozzá.

A most publikált kép nyers felvételeinek átnézésekor Majzik Lionel döbbenten vette észre, hogy az előző napi állapotához képest, teljesen eltűnt az üstökös „feje”. „Azonnal felkerestem Sárneczky Krisztián csillagászt (HUN-REN Csillagászati és Földtudományi Kutatóközpont), akinek a segítségével különböző szakmai fórumokon elsőként publikáltam, hogy szétesett az üstökös magja.

A világ több pontjáról érkező megerősítő észlelések, valamint következő napokban készült további felvételeim végül egyértelművé tették, hogy az üstökös magjának megsemmisülését sikerült felfedeznem.

Természetesen ez nem vethető össze egy ismeretlen égitest felfedezésével, de egy olyan világban, ahol automata rendszerek figyelik folyamatosan az égboltot, sőt emberek ezrei figyelik most a kométát, különleges eredménynek tartom” – foglalta össze a felfedezés történetét.

A mag szétesését feltehetően a napközelség utáni, tovább fokozódó hőterhelés idézte elő. Bár a kométa immár nem mutat látványos „fejet”, tudományos szempontból rendkívül érdekes folyamatnak vagyunk tanúi, amely közelebb vihet bennünket az üstökösök szerkezetének és viselkedésének megértéséhez – hasonlóan a C/2011 W3 (Lovejoy)-üstökös 2011-es esetéhez. A felszabaduló por- és anyagtöredékfelhő még további hetekig kínál látványos megfigyelési célpontot és kutatási lehetőséget, mielőtt végleg szétoszlik a világűrben.

Technikai adatok:

Időpont: 2025. január 19. 00:45-00:49 UT
Helyszín: iTelescope – T75, Chile, Río Hurtado
Összes expozíciós idő: 9 másodperc
Kamera: ZWO ASI 6200 MM Pro
Távcső: ASA N 250/950 mm
Mechanika: PlaneWave L-500
Fényerő, fókusz: f/3,8, 950 mm
Szűrő: Chroma
3 x 1s R/G/B
Feldolgozás: Astro Pixel Processor, PixInsight, Adobe Photoshop, Adobe Lightroom

Alig evett húst az Australopithecus Dél-Afrikában

Alig evett húst az Australopithecus Dél-Afrikában

Több mint 3 millió éve élt elődeink fogzománca megörökítette az egykori étrendet, amelyben nem sok hely jutott húsnak.

Kiderült, miként lett az embernek hosszú haja

Kiderült, miként lett az embernek hosszú haja

Az ember evolúciója során a testét borító szőrzet legnagyobb részt visszafejlődött, a fején azonban ezzel ellentétes folyamat zajlott: hajunk egyre hosszabbá vált.

Korábban ismeretlen, ősi rokonunkra bukkantak

Korábban ismeretlen, ősi rokonunkra bukkantak

Új taggal bővült evolúciós családfánk.

Parkinson-kór: ezért olyan nehéz a kezelés

Parkinson-kór: ezért olyan nehéz a kezelés

A Parkinson-kór ősidők óta velünk él, az elmúlt időszakban viszont egyre nő az esetszám.

Magyar kutatók találtak módszert a világjárványok vizsgálatára

Magyar kutatók találtak módszert a világjárványok vizsgálatára

A szakértők olyan módszert dolgoztak ki, amely egyszerre több egyéni tulajdonság tükrében vizsgálja a pandémiák hatását.

National Geographic 2025. januári címlap

Előfizetés

A nyomtatott magazinra,
12 hónapra

22 200 Ft

Korábbi számok

National Geographic 2010. januári címlapNational Geographic 2010. februári címlapNational Geographic 2010. márciusi címlapNational Geographic 2010. áprilisi címlapNational Geographic 2010. májusi címlapNational Geographic 2010. júniusi címlapNational Geographic 2010. júliusi címlapNational Geographic 2010. augusztusi címlapNational Geographic 2010. szeptemberi címlapNational Geographic 2010. októberi címlapNational Geographic 2010. novemberi címlapNational Geographic 2010. decemberi címlapNational Geographic 2011. januári címlapNational Geographic 2011. februári címlapNational Geographic 2011. márciusi címlapNational Geographic 2011. áprilisi címlapNational Geographic 2011. májusi címlapNational Geographic 2011. júniusi címlapNational Geographic 2011. júliusi címlapNational Geographic 2011. augusztusi címlapNational Geographic 2011. szeptemberi címlapNational Geographic 2011. októberi címlapNational Geographic 2011. novemberi címlapNational Geographic 2011. decemberi címlapNational Geographic 2012. januári címlapNational Geographic 2012. februári címlapNational Geographic 2012. márciusi címlapNational Geographic 2012. áprilisi címlapNational Geographic 2012. májusi címlapNational Geographic 2012. júniusi címlapNational Geographic 2012. júliusi címlapNational Geographic 2012. augusztusi címlapNational Geographic 2012. szeptemberi címlapNational Geographic 2012. októberi címlapNational Geographic 2012. novemberi címlapNational Geographic 2012. decemberi címlapNational Geographic 2013. januári címlapNational Geographic 2013. februári címlapNational Geographic 2013. márciusi címlapNational Geographic 2013. áprilisi címlapNational Geographic 2013. májusi címlapNational Geographic 2013. júniusi címlapNational Geographic 2013. júliusi címlapNational Geographic 2013. augusztusi címlapNational Geographic 2013. szeptemberi címlapNational Geographic 2013. októberi címlapNational Geographic 2013. novemberi címlapNational Geographic 2013. decemberi címlapNational Geographic 2014. januári címlapNational Geographic 2014. februári címlapNational Geographic 2014. márciusi címlapNational Geographic 2014. áprilisi címlapNational Geographic 2014. májusi címlapNational Geographic 2014. júniusi címlapNational Geographic 2014. júliusi címlapNational Geographic 2014. augusztusi címlapNational Geographic 2014. szeptemberi címlapNational Geographic 2014. októberi címlapNational Geographic 2014. novemberi címlapNational Geographic 2014. decemberi címlapNational Geographic 2015. januári címlapNational Geographic 2015. februári címlapNational Geographic 2015. márciusi címlapNational Geographic 2015. áprilisi címlapNational Geographic 2015. májusi címlapNational Geographic 2015. júniusi címlapNational Geographic 2015. júliusi címlapNational Geographic 2015. augusztusi címlapNational Geographic 2015. szeptemberi címlapNational Geographic 2015. októberi címlapNational Geographic 2015. novemberi címlapNational Geographic 2015. decemberi címlapNational Geographic 2016. januári címlapNational Geographic 2016. februári címlapNational Geographic 2016. márciusi címlapNational Geographic 2016. áprilisi címlapNational Geographic 2016. májusi címlapNational Geographic 2016. júniusi címlapNational Geographic 2016. júliusi címlapNational Geographic 2016. augusztusi címlapNational Geographic 2016. szeptemberi címlapNational Geographic 2016. októberi címlapNational Geographic 2016. novemberi címlapNational Geographic 2016. decemberi címlapNational Geographic 2017. januári címlapNational Geographic 2017. februári címlapNational Geographic 2017. márciusi címlapNational Geographic 2017. áprilisi címlapNational Geographic 2017. májusi címlapNational Geographic 2017. júniusi címlapNational Geographic 2017. júliusi címlapNational Geographic 2017. augusztusi címlapNational Geographic 2017. szeptemberi címlapNational Geographic 2017. októberi címlapNational Geographic 2017. novemberi címlapNational Geographic 2017. decemberi címlapNational Geographic 2018. januári címlapNational Geographic 2018. februári címlapNational Geographic 2018. márciusi címlapNational Geographic 2018. áprilisi címlapNational Geographic 2018. májusi címlapNational Geographic 2018. júniusi címlapNational Geographic 2018. júliusi címlapNational Geographic 2018. augusztusi címlapNational Geographic 2018. szeptemberi címlapNational Geographic 2018. októberi címlapNational Geographic 2018. novemberi címlapNational Geographic 2018. decemberi címlapNational Geographic 2019. januári címlapNational Geographic 2019. februári címlapNational Geographic 2019. márciusi címlapNational Geographic 2019. áprilisi címlapNational Geographic 2019. májusi címlapNational Geographic 2019. júniusi címlapNational Geographic 2019. júliusi címlapNational Geographic 2019. augusztusi címlapNational Geographic 2019. szeptemberi címlapNational Geographic 2019. októberi címlapNational Geographic 2019. novemberi címlapNational Geographic 2019. decemberi címlapNational Geographic 2020. januári címlapNational Geographic 2020. februári címlapNational Geographic 2020. márciusi címlapNational Geographic 2020. áprilisi címlapNational Geographic 2020. májusi címlapNational Geographic 2020. júniusi címlapNational Geographic 2020. júliusi címlapNational Geographic 2020. augusztusi címlapNational Geographic 2020. szeptemberi címlapNational Geographic 2020. októberi címlapNational Geographic 2020. novemberi címlapNational Geographic 2020. decemberi címlapNational Geographic 2021. januári címlapNational Geographic 2021. februári címlapNational Geographic 2021. márciusi címlapNational Geographic 2021. áprilisi címlapNational Geographic 2021. májusi címlapNational Geographic 2021. júniusi címlapNational Geographic 2021. júliusi címlapNational Geographic 2021. augusztusi címlapNational Geographic 2021. szeptemberi címlapNational Geographic 2021. októberi címlapNational Geographic 2021. novemberi címlapNational Geographic 2021. decemberi címlapNational Geographic 2022. januári címlapNational Geographic 2022. februári címlapNational Geographic 2022. márciusi címlapNational Geographic 2022. áprilisi címlapNational Geographic 2022. májusi címlapNational Geographic 2022. júniusi címlapNational Geographic 2022. júliusi címlapNational Geographic 2022. augusztusi címlapNational Geographic 2022. szeptemberi címlapNational Geographic 2022. októberi címlapNational Geographic 2022. novemberi címlapNational Geographic 2022. decemberi címlapNational Geographic 2023. januári címlapNational Geographic 2023. februári címlapNational Geographic 2023. márciusi címlapNational Geographic 2023. áprilisi címlapNational Geographic 2023. májusi címlapNational Geographic 2023. júniusi címlapNational Geographic 2023. júliusi címlapNational Geographic 2023. augusztusi címlapNational Geographic 2023. októberi címlapNational Geographic 2023. novemberi címlapNational Geographic 2023. decemberi címlapNational Geographic 2024. januári címlapNational Geographic 2024. februári címlapNational Geographic 2024. márciusi címlapNational Geographic 2024. áprilisi címlapNational Geographic 2024. májusi címlapNational Geographic 2024. júniusi címlapNational Geographic 2024. júliusi címlapNational Geographic 2024. augusztusi címlapNational Geographic 2024. szeptemberi címlapNational Geographic 2024. októberi címlapNational Geographic 2024. novemberi címlapNational Geographic 2024. decemberi címlapNational Geographic 2025. januári címlap

Hírlevél feliratkozás

Kérjük, erősítsd meg a feliratkozásod az e-mailben kapott linkre kattintva!

Kövess minket